امروزه مفهوم توسعه انسانی به یکی از مفاهیم مهم و حیاتی در جهان مبدل شده است و دولت‌های توسعه ‌یافته و یا در حال توسعه، آن را در اولویت نخست خویش قرار داده و شاید تمام سیاست‌گذاری‌های خود را به گونه‌ای طرح و اجرا می‌کنند که نتیجه و برآیند غایی آن، منجر به توسعه انسانی می‌گردد. بدون تردید، هدف اصلی و نهایی توسعه انسانی، بهبود شرایط زندگی شهروندان می‌باشد.

مفهوم توسعه انسانی در کنار آن که به رشد اقتصادی تأکید و توجه دارد، اما به آن بسنده نمی‌کند و فراتر از افزایش ثروت و درآمد، به دنبال گسترش دامنه انتخاب‌ها و فرصت‌های انسان‌ها در زندگی است. بر این اساس، توسعه انسانی دارای سه بعد و یا سه عنصر کلیدی است که زندگی سالم و طولانی، دسترسی به آموزش مناسب و استاندارد زندگی مناسب را در بر می‌گیرد.

برنامه توسعه ملل متحد که همه ‌ساله گزارش توسعه انسانی در جهان را منتشر می‌کند، در گزارش سال ۲۰۲۳/۲۰۲۴ خویش، افغانستان را در تعدادی کشورهای با میزان پائین توسعه انسانی قرار داده و در میان ۱۹۳ کشور، جایگاه ۱۸۲ را به این کشور اختصاص داده است.

بر اساس داده‌های این گزارش، افغانستان با کسب ۰.۴۶۲ امتیاز، در شاخص امید به زندگی در بدو تولد، رتبه ۶۲.۹ را دارد، در شاخص سال‌های مورد انتظار تحصیل و آموزش، رقم ۱۰.۷ سال را به دست آورده است، در میانگین سال‌های تحصیل رقم عجیب ۲.۵ سال را از خود به نمایش گذاشته و در نهایت در بخش درآمد سرانه ناخالص ملی نیز رقم ۱۳۳۵ دلار را به نام خود ثبت کرده است. گفتنی است که بر اساس همین گزارش، افغانستان نسبت به سال ۲۰۲۱ یک رده سقوط را نیز تجربه کرده است.

حالا، در یک ارزیابی مقایسه‌ای، باید مشخص گردد که وضعیت توسعه انسانی در افغانستان، با بهترین وضعیت موجود در جهان به چه میزان تفاوت دارد تا موضوع روشن شود.

کشور سوئیس که رتبه نخست شاخص‌های توسعه انسانی در سطح جهان را دارد، امتیاز ۰.۹۶۷ را کسب کرده و شاخص امید به زندگی در هنگام تولد، ۸۴.۳ سال  است، سال‌های مورد انتظار تحصیل و آموزش ۱۶.۶ می‌باشد، میانگین سال‌های تحصیل ۱۳.۹ سال و درآمد سرانه ناخالص ملی آن کشور نیز ۶۹۴۳۳ دلار می‌باشد.

تفاوت میان دو کشور فاحش و زمین تا به آسمان است. به این معنی که شاخص امید به زندگی در افغانستان ۲۱.۴ سال نسبت به سوئیس کمتر است. شاخص سال‌های مورد انتظار تعلیم و تحصیل ۵.۹ سال پائین‌تر است. شاخص میانگین سال‌های تحصیلی ۱۱.۴ سال کمتر است و در آخر درآمد سرانه ناخالص ملی در افغانستان ۶۸۰۹۸ دلار کمتر از سوئیس می‌باشد.

بنابرین، افغانستان در شاخص‌های توسعه انسانی در سطح جهان در پایین‌ترین رده‌های ممکن قرار دارد و این امر نشان می‌دهد که وضعیت و شرایط زندگی شهروندان این کشور با چالش‌ها و دشواری‌های زیادی رو به روست و حتی وضعیت موجود را می‌توان به عنوان یک فاجعه تمام عیار تعریف کرد.

از این ‌رو، زمان آن فرا رسیده است که حکومت سرپرست افغانستان و سایر طرف‌های درگیر منازعه در این کشور، سر در گریبان فرو برند و با درک وضعیت اسفبار توسعه انسانی در افغانستان، به طور جدی در پی رفع عوامل منازعه باشند و با رسیدن به تفاهم، در کنار همدیگر بایستند و کار برای توسعه انسانی در این کشور را در اولویت نخست خویش قرار دهند. رسالت دینی و انسانی همگان همین است و هرآنچه خارج از منافع ملی افغانستان انجام می‌گیرد در حقیقت خیانت نابخشودنی به خاک و میهن است و بردن افغانستان به سوی عقب‌ماندگی و قهقرای بیشتر.

شهروندان افغانستان نیز حق دارند دارای نظام باثبات و توسعه‌گرا باشند. آنان همانند شهروندان سوئیس حق دارند از رفاه و سلامت بیشتر بهره ببرند و بدون هیچ استثنایی به بالاترین سطوح آموزش دست یابند.

منبع: ستاگدیا

لینک:

 https://sattagydia.com/human-development-a-trivial-concept-in-afghanistan/